دکترعباس کبریایی‌زاده؛ رئیس سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی غذایی ایران:
بیش از 80درصد از نیاز کشور را تولیدات داخلی مکمل تامین می‌کند.

مصاحبه اختصاصی با دکترعباس کبریایی‌زاده؛ رئیس سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی غذایی ایران

در حال حاضر، بزرگترين مشکلات و دغدغه‎هاي توليدکنندگان مکمل در کشور چيست؟
اگر تاريخچه توسعه خطوط توليد مکمل‎ها را در ايران بررسي کنيم، متوجه ميشويم که در سال 1387، بيش از 80 درصد از بازار داخل در اختيار محصولات وارداتي بود و شاهد وجود انواع متنوعي از محصولات مکمل‎ وارداتي در بازار بوديم. با شکل‎گيري سنديکاي توليدکنندگان مکمل‎هاي رژيمي و غذايي و با مساعدت وزارت بهداشت، توليد مکمل‎ها سرعت و شتاب بيشتري گرفت و امروزه ما قادريم که80 درصد از نياز کشــور را در داخل توليد کنيم و تنها براي برطــرف کردن 20 درصــد از نياز بازار به واردات نيازمنديم.
در حوزه مکمل‎ها نيز مانند ساير صنايع، در سال‎هاي اخير تکنولوژي‎هاي جديدي وارد شده‎ مانند فرمولاسيون‎هاي ليپوزومال و فرمولاسيون‎هاي کنترل ريليز که براي گروه‎هاي سني متفاوت و زنان باردار هم قابل استفاده ‎است. ما شاهد هستيم که در صنعت داروسازي ايران، ظرفيت استفاده از تکنولوژي‎هاي نوين چه در بخش پروبيوتيک‎ها و چه در بخش فرمولاسيون‎هاي کنترل ريليز ايجاد شده ‎است و در حال حاضر که ما درباره مکمل‎ها توليد آن در کشور صحبت مي‎کنيم، مي‎توانيم قاطعانه بگوييم در داخل توانايي و دانش توليد مکمل‎هاي سنتي و مکمل‏هايي با فرمولاسيون‎هاي نوين را داريم.
از طـرفي ديگر نگراني هميشگي ما در خصوص مکمل‎ها اين است که اين محصـولات قابليت آلوده شدن به مواد غيرمجاز را دارند زيرا اصولا سـاختار مکمل‎ها به گونه‎اي اسـت که به دليل تعدد موادي که در آن‎ها اسـتفاده مي‎شود و تفـاوت‎هاي ماهيتي که اين مواد با يکديگر دارند، امکان تقلب هم در کيفيت آن مواد و هم افزودن موادي که به اصـطلاح غيرقانوني هستند وجود دارد. ما به‎عنوان کساني که خود را مسـئول سلامت مردم مي‎دانيم و همچنين به‎عنوان سنــديکايي که نمايندگي بخش توليد را در کشــور بر عهده دارد اصرار بر اين داريم که اين فرآورده‎ها در داخل توليد شوند، به اين دليل که نظارت خاصي در روند توليد فرآورده‎هاي خارجي وجود ندارد و ما فکر مي‎کنيم که وزارت بهداشت، سنديکاها و جامعه علمي بايد در راستاي سلامت مردم تلاش کنند تا مکمل‎ها را در يک زنجيره تامين سالم در اختيار مصرف‎کنندگان قرار دهند.

در گذشته انجمني تحت عنوان انجمن پروبيوتيک وجود داشت، آيا اکنون اين انجمن منحل شده يا با سنديکاي توليدکنندگان مکمل‎هاي رژيمي غذايي ايران ادغام شده است؟
در خصوص منحل شدن اين انجمن اطلاعي ندارم اما تقريبا تمام توليدکنندگان محصولات پروبيوتيک شرکت‎هايي هستند که عضو سنديکاي توليدکنندگان مکمل‎هاي رژيمي غذايي ايران نيز بوده و حضورشان بسيار مغتنم و موثر است.
ايران جز کشورهايي است که مي‎توان گفت در جهان و در توليد محصولات پروبيوتيک پيشرو بوده‎ است و ما تقريبا تمام محصولات پروبيتويک را از توليدات داخل تامين مي‎کنيم.

آيا در حال حاضر تقلبي در توليد مکملها صورت مي‎گيرد؟
به دليل نوع ساختاري که در مکمل‎ها وجود دارد و از انواع ويتامين‎ها، املاح، عصاره‎هاي طبيعي گياهي براي توليد آنها اســـتفاده مي‎شود، زمينه افزودن مواد غيرمجاز به آن‎ها وجود دارد و وقتي که اين مواد افزوده ‎شدند نيز امکان شـــناسايي آن‎ها راحت نخواهد بود، بنابراين در توليد مکمل‎ها به‎دليل هدف‎گذاري که از مصرف آن‎ها وجود دارد و همچنين تغييراتي که مصرف‎کننده خواهان مشاهده آن است (مانند شـــادابي، افزايش انرژي، ارتقـــا سـلامت، کاهش وزن، افزايش اشتها و از اين قبيل تغييـــرات) امکان تقلب را افزايش ميدهد.
يک داروي شيميايي و بيولوژيک را در نظر بگيريد، به دليل اينکه اين فرآورده‎ها داراي يک مولکول واحد هستند اگر يک فرآورده غيرمجاز به آن افزوده ‎شود قابل شناسايي است، يعني زماني که محصول را به دستگاه آناليز بزنيد پيک اضافه را مشاهده خواهيد کرد. اما در مورد مکمل‏ها به دليل تعدد موادي که به کار گرفته مي‎شود معمولا پيک‏هاي اضافه در آناليزها ديده نمي‎شوند و مخفي باقي مي‎مانند، به همين دليل امکان تقلب در چنين فرآورده‎هايي بالاست.
يکي از دلايلي که اصرار بر سرمايه‎گذاري در توليدات داخل داريم اين است که توليدکنندگان ما انگيزه‎اي براي تقلب در بازار ندارند و با کوچکترين انحراف و يا تقلب باعث خواهد شد که اصل سرمايه آن‏ها آسيب ببيند و اين در حالي است که توليدکننده محصولات غيراستاندارد ساير کشورها چنين تهديدي را حس نمي‎کنند.
مسـئله ديگــر اين است که وزارت بهداشــت و سازمان غذا و دارو بر شرکت‎هاي داخلي فعال در اين حوزه نظارت و بازرسـي‎هاي مستمر دارند و همچنين تمام مواد اوليه تحت نظارت وزارت بهداشت وارد ميشود و امکان ندارد ماده‎اي اسـتفاده شود که نظام ثبت و ضبط بر آن حاکم نباشد.

آيا در زمينه توليد مکملهاي دارويي به خودکفايي رسيده ايم؟
80 درصد بازار در اختيار توليدکنندگان داخلي است اما ما معتقديم که 100 درصد نياز جامعه از طريق توليدات قابل تامين است. اين صنعت به مرحلهاي از رشد و توانمندي رسيده است که شرکتهاي حاضر از تمام ظرفيتهاي خود براي افزايش بهرهوري و توليد استفاده ميکنند. به همين دليل است که در هشتمين همايش مکمل‎هاي غذايي و رژيمي که يکي از همايشهاي تخصصي اين حوزه به شمار ميآيد اکثر توليدکنندگان داخلي مکملها در آن مشارکت فعال دارند.
من معتقدم ما نيازي به واردات نداريم، خصوصا در شرايط تحريم که محدويديت منابع ارزي داريم.

آيا در حوزه مکمل امکان صادرات داريم و در حال حاضر فعاليتي در زمينه صادرات صورت گرفته است؟
بهطور سنتي بازارهاي صادراتي ايران بازارهاي منطقه آسياي ميانه مانند عراق، سوريه و افغانستان است و تقريبا عمر شرکت‏هاي توليد مکمل‎هاي نوين در ايران کمتر از 10 سال است.
ما شاهديم، علي‎رغم مدت زمان کمي که شرکت‏ها از تکنولوژي‏هاي نوين استفاده کردهاند، صادرات رشد بسيار قابل ملاحظهاي داشته است، زيرا حضورشان در روسـيه و سـاير کشــورهاي آســـياي ميانه بسيار خوب بوده و حتي به برخي از کشورهاي اروپايي مثل اتريش صادرات مکمل‏ها را داشتند. بنابراين به ‎اعتقاد من اين صنعت خيلي زود مي‎تواند تراز تجاري خود را مثبت کند.

توليد مکملهاي رژيمي و دارويي را در سالها اخير، چگونه ارزيابي ميکنيد؟
برخلاف دارو که ما آمارنامه ‎هاي ملي و بين‏ المللي را به‎صورت مســـتمر داريم، در خصـــوص مکمل‏ها در کشــورهاي مختلف مقررات متفاوتي حاکم است، براي مثال در برخي از کشورها مقررات غذا و دارو بر مکمل‎ها نيز حاکم است، به همين خاطر، نظام ثبت اطلاعات مدوني را در بسياري از کشـــورها نداريم و نمي‎توانيم بگوييم رتبه توليدات کشــــور در دنيا يا منطقه به چه صورت است. اما قطعا ايران جز کشــورهايي است که تمام اشکال و فرمولاســيون‏هاي مربوط به مکمل‎ها اعم از انواع شير خشک‎ براي اطفال تا مکمل براي ســالمندان و گروه‎هاي خاص و حتي مکمل‎هايي که در بيماري‎هاي خاص جنبه‎هاي درماني دارند، را توليد مي‎کند و امروز پـس از 10 سال ســرمايه ‎گذاري در حوزه مکمل‏ها، شاهد اين هستيم که هيچ مکملي در دنيا وجود ندارد که ما امکان توليد آن را در داخل کشــــور نداشته ‎باشيم.